skip to main content
Erkenning voor monument Tripolis

In de hoek van de Amstelveenseweg en de A10, staan de drie kolossen die in 1994 werden opgeleverd. Dat het verschillende huurders zou krijgen, stond toen al vast. Dat het zo lastig zou zijn om die te vinden, lag waarschijnlijk minder in lijn der verwachting. Om over de huidige ontwikkelingen op het terrein nog maar te zwijgen. Om die ontwikkelingen in context te plaatsen, moeten we terug naar een protestactie die in 1986 plaatsvond.

Renovatie Burgerweeshuis

In 1986 maakt architect Herman Hertzberger zich hard voor het behoud van het in verval geraakte Burgerweeshuis, aan de noordkant van Tripolis. De gemeente koopt zowel dat weeshuis, ontworpen door Aldo van Eyck, als het omliggende terrein en schrijft een tender uit met randvoorwaarden om het hele gebied te ontwikkelen. De winnaar mag een kantorencomplex bouwen op het braakliggende terrein, mits het ook de renovatie van het Burgerweeshuis op zich neemt. Die renovatie moet worden uitgevoerd door Van Eyck zelf, die ook bovenaan de voorkeurslijst staat voor het ontwerp van de nieuw te bouwen kantoren. Vastgoedbedrijf G&S houdt zich aan die wensen en wint.

Het Burgerweeshuis

Opmerkelijke details

Tussen 1991 en 1994 ontwerpt Van Eyck, samen met zijn vrouw Hannie en architect Abel Blom, zijn een-na-laatste project. Drie kantoren met parkeergarage, gebundeld in een park dat verbonden is met het Burgerweeshuis. De hoogbouw van Van Eycks nieuwe werk beschermt hiermee de laagbouw van zijn eerste gebouw. De plannen voor die hoogbouw zijn exemplarisch voor een nieuwe stroming in de kantoorbouw die eind jaren tachtig opkomt, waarbij gebouwen een eigen gezicht moeten krijgen. Bedrijven willen af van karakterloze betonblokken en geven gerenommeerde architecten de vrijheid om panden te maken die een visitekaartje op zich zijn.

Breken met tradities

Van Eyck en de zijnen breken zowel van binnen als van buiten met de geldende kantoortradities. Geen lange gangen met kleine kamertjes en vergaderzalen, maar open ruimtes die aansluiten op een centraal, licht trappenhuis waar ontmoeting centraal staat. Geen rechtlijnige glazen pui met uitzicht op een drukke snelweg, maar organisch gevormde panden die juist van die snelweg staan afgedraaid. Het zijn gebouwen met opmerkelijke details, zoals een gevel waarvan elke hogere verdieping vijf centimeter uitsteekt ten opzichte van die daaronder.

Aldo van Eyck

Leegstand

Die originele ideeën worden weliswaar met zorg vormgegeven, maar zijn nooit in overeenstemming met een huurder bedacht. Tripolis is bedoeld als multi-tenant complex: de gebouwen, of delen daarvan, krijgen verschillende huurders. Wie dat worden is tijdens de bouw nog niet bekend. Sterker nog, na de oplevering in 1994 staan de panden anderhalf jaar leeg. Bedrijven die er vervolgens intrekken, passen de indeling steeds iets verder aan naar hun eigen wensen. Er komen muurtjes en deuren in de vele open ruimtes en de ontmoetingen die Van Eyck daar voor ogen had, zijn steeds minder mogelijk. De gebruikers nemen hapjes uit het karakter, zonder er lang te blijven zitten. Alleen fotografiebedrijf Nikon breekt met die traditie door hun kantoorruimte in 2011 voor een groot deel in de originele staat terug te brengen. Een mooie ontwikkeling voor één van de torens, maar geen oplossing voor de twee andere kolossen. De vierkante meters in die gebouwen zijn, zo is de algemene opvatting, origineel bedacht maar niet efficiënt in te delen. Ze blijven leegstaan.

Tripolis voor een deel gestript

Grootse plannen

In 2017 gaat Tripolis van de ene investeringsmaatschappij over naar de ander. Blackstone neemt het over van AXA en selecteert het dan net opgerichte Flow Real Estate voor de ontwikkeling van grootse plannen. Zo stil als het ruim twintig jaar was in Tripolis, zo veel rumoer levert die ontwikkeling op. De ontwikkelaar is zich van meet af aan bewust van de cultuurhistorische waarde en de rol van de erven van Van Eyck, die zich door het hele land hard maken voor het behoud van zijn werk. De erven en ontwikkelaar gaan samen rond de tafel, maar komen niet tot een plan dat aan ieders wensen voldoet. De familie benadert erfgoedvereniging Heemschut en die heeft een snode plan.

Luchtfoto Tripolis-Park november 2020

Monumentenstatus

Tripolis heeft op dat moment nog geen monumentale status en dat biedt perspectief. De vereniging zet alles op alles om die status toch te verkrijgen en de ontwikkeling van het complex daarmee tegen te gaan. Begin 2019 loopt er zowel een aanvraag voor de verbouwing als een aanvraag voor de status van gemeentelijk monument. Die laatste wordt verleend. Maar wie het afgelopen jaar over de Amstelveenseweg is gereden, weet dat er flink gebouwd wordt, over het originele Tripolis heen. De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit stuurt Flow Real Estate meerdere keren terug naar de tekentafel en stemt een paar maanden na de toekenning van de monumentenstatus in met de plannen van de ontwikkelaar. De monumentale waarden van Tripolis worden in de plannen goed genoeg beschermd, zo luidt het oordeel. Onder een reeks voorwaarden mag Flow Real Estate beginnen met de bouw.

Artist impression Tripolis-Park

Duurzaam gebouwde campus

In het ontwerp van Flow Real Estate, gemaakt door Winy Maas van architectenbureau MVRDV, blijft het oude Tripolis duidelijk zichtbaar, maar wordt het voorzien van een grote ‘liggende wolkenkrabber’ die de gebouwen afschermt van de A10. De herontwikkeling gebeurt vanuit een filosofie die niet ver af lijkt te staan van de oorspronkelijke ideeën van Van Eyck. Geen karakterloze kolos, maar een duurzaam gebouwde campus, met daarop alle ruimte voor ontmoeting. In 2022 zal Tripolis-Park een gebouw zijn dat de meningen flink zal verdelen, maar leeg komt het niet te staan. Van de 45.000 vierkante meter is al 30.000 vergeven aan taxidienstverlener Uber. Verder blijft één toren buiten deze ontwikkeling – toren 100. Deze is gereserveerd voor de realisatie van sociale huurwoningen. Het oude Tripolis bestaat dus bij de gratie van het nieuwe – en andersom.

Dit is de zevende aflevering in een serie over Rijks- en gemeentelijke monumenten in en rond Zuidas. De eerste aflevering ging over de Thomaskerk. De tweede over de oude rechtbank. De derde over de Europahal. De vierde over het Burgerweeshuis. De vijfde over de Rietveld Academie. De zesde over de Begraafplaats Buitenveldert.

Tekst: Jort van Dijk

Geef uw mening

Sander

Tja het zal wel smaak zijn, ik heb het Tripolis gebouw vanaf het begin qua aanblik vreselijk gedateerd en goedkoop gevonden met dat vergrijsde hout en de gekleurde kozijnen. Een lelijk ding wat met een wollig architectuur verhaal gepresenteerd is. Het had van mij vlak gemogen. Maar vooruit ieder het zijne.

Ralf

Helemaal mee eens. Voor mij is dit een mindere Van Eyck, lang niet het niveau van het Burgerweeshuis. Jammer dat er dan meteen zo'n steile orthodoxie ontstaat rond het werk van deze architect, waardoor elk gebouw van zijn hand bewierookt wordt. Onterecht.

Kate

Wat zonde, ik begrijp dat er een oplossing moet komen, maar deze vind ik niet best; ingeklemd en ingeplakt. Het effect van het licht lijkt, op de impressie te zien, ook weg.

jongkind

Geweldig oud nieuws, maar hij zou nu kotsend weg lopen met die corona bouw er aangeplakt en is categorie mooie praatjes vullen geen groene gaatjes. Ik denk aan Jac.P Thijsen die dit gebied tot wereld beroemd benoemde (1924) en welke nu in zijn geheel naar de klote geholpen wordt want Amsterdam moet vol en gezond (verstand) intresseert jullie geen hol!!!!!!Alvast succes met het slopen van de mooiste sporthal van Nederland!!!

Bert Bus

De term "Lying skyscraper / liggende wolkenkrabber" is eigenlijk geen vlag die de lading dekt, aangezien het immers niet om een verticaal hoog gebouw gaat.

Inge

Wat jammer dat, volgens de impressiefoto, de gebouwen zo donker, zo somber worden. Weg het lichte en de kleuren.