The architectural vision behind Zuidasdok

Drie architectenbureaus zijn vanaf het eerste begin betrokken: architectenbureau ZJA, Team V Architectuur en BoschSlabbers Landschapsarchitecten. De opdracht aan de ontwerpers was om zo veel mogelijk groen en rust te brengen in een omgeving met een overdaad aan drukte, geluid, steen en verkeer. De inspiratie hiervoor vonden ze in de geschiedenis van het gebied. Wie in de jaren vijftig van de vorige eeuw vanaf de Zuidelijke Wandelweg noordwaarts keek, zag beginnetjes van de Beethovenstraat, de Parnassusweg en de Europaboulevard. In de verte lag de Rivierenlaan, in 1964 omgedoopt tot de President Kennedylaan. Het gebied zelf was het domein van sportvelden, volkstuinen en ander vertier. Alles veranderde met de komst van de Prinses Irenebuurt, Buitenveldert en uiteindelijk het gebied daar tussenin: Zuidas. De Zuidelijke Wandelweg ging op in de dijk waarop een weg en een treinspoor kwamen (een klein deel van de Zuidelijke Wandelweg bestaat nog, in de buurt Kop Zuidas).

Met de Zuidelijke Wandelweg van toen in gedachten, combineerden de architecten het veel toegankelijker maken van Zuidas en de noordelijke Randstad met toevoeging van zo’n 120.000 vierkante meter aangenaam verblijfsgebied. De tunnels waarin de A10 Zuid hartje Zuidas verdwijnen, leveren daar een belangrijke bijdrage aan. Met name aan de noordkant van het station (bij het Zuidplein) voorziet het ontwerp in een groot stadsplein dat overloopt in een terrasachtige groene zone. Ook aan de zuidkant van het station (bij het Mahlerplein) komt extra groen, al moet hier ook ruimte worden gemaakt voor twee extra treinsporen.

Een tweede ontwerpopgave was om de uitbreiding van de infrastructuur samen te laten gaan met het slechten van de barrière die Zuidas in tweeën deelt. Iedereen was het erover eens dat de A10 de belangrijkste barrière was die Zuidas in zijn ontwikkeling belemmerde. Vandaar het voornemen de verbrede snelweg te verzinken en te overdokken, zodat er een verbinding van een kilometer breed ontstaat ter hoogte van station Amsterdam Zuid. Bij het station gaat de vernieuwde entree – de Minervapassage – een belangrijke rol spelen in het verbinden van de wijk. De passage wordt 40 meter breed. Zuidplein en Mahlerplein vloeien zo in elkaar over. In de passage is het prettig dankzij het vele daglicht, de winkels en de andere voorzieningen. Daarnaast krijgt station Amsterdam Zuid een tweede passage, gelegen tussen de Parnassusweg en Minervapassage. Ook in de buurt van station Amsterdam RAI wordt de ‘infrabarrière’ doorbroken: de Vivaldipassage verbindt straks de Antonio Vivaldistraat aan de zuidkant met het Beatrixpark aan de noordkant.

Tot slot de A10 Zuid. Ook die moet uiteindelijk zijn omzoomd met groen – van knooppunt De Nieuwe Meer in het westen tot knooppunt Amstel in het oosten. In het ontwerp wordt de snelweg aan weerszijden van de tunnel voorzien van zoveel mogelijk groene taluds en begroeide geluidschermen, zodat de op- en afritten deels achter groene coulissen verdwijnen. Daarmee ontstaat een aaneengesloten, begroeide zone, die de Nieuwe Meer en het Amsterdamse bos aan de westkant verbindt met de Amstelscheg aan de oostkant.