Nuchter afscheid van bedientorens Schinkelbrug

Via een griezelig steile trap omhoog lopen we tegen een luikje aan. Ricardo Sieben van Waternet tikt het soepel omhoog – dit moet hij vaker hebben gedaan – waarna we plotseling boven in de voormalige bedientoren van de Schinkelbrug staan. Het voelt een beetje of we terug in de jaren zeventig stappen, toen de toren net geopend werd. Het zeiltje op de vloer, een verouderd keukentje in de hoek, de elektrische kacheltjes aan de muur. Toch biedt deze zuidelijke toren een spectaculair uitzicht over de bruggen over de Schinkel enerzijds, en de Nieuwe Meer met jachthaven De Koenen anderzijds.

Nog even dan, want in de komende jaren zullen de twee bedientorens worden afgebroken, zodat meer ruimte ontstaat voor uitbreiding van de Schinkelbrug. In voorbereiding op de sloop verplaatste aannemer EQUANS de bediening van de bruggen eerder al naar een tijdelijke bedienkeet aan het Jaagpad. Sieben is coördinator van het team dat de brug bedient, en draaide zelf tot een jaar geleden nog regelmatig nachtdiensten in de toren. Toch blijft hij vrij nuchter onder het verdwijnen van dit stukje Amsterdamse geschiedenis. ‘We bedienen de brug nu op afstand, via camera’s. Daarop zie je meer – je kunt makkelijker de hoek om kijken, hebt ook zicht in de dode hoek en kunt sneller schakelen.’ Dan, na een kleine stilte: ‘Kijk, het enige wat je mist met het bedienen op afstand is het gevoel dat bij een brug hoort. Wanneer je in de toren staat hoor je, ruik je en voel je alles wat er om je heen gebeurt.’

Even terug in de tijd. In 1972, het geboortejaar van de Schinkelbrug, bestond de brug nog slechts uit twee bruggen voor de A10. Eind jaren zeventig kwam er een spoorbrug bij, en in de jaren negentig volgde een brug voor de metro. In 2015 werd een tweede spoorbrug aangelegd. Met de verbreding van de A10 Zuid wordt het aantal bruggen over de Schinkel straks uitgebreid van vijf naar maar liefst acht bruggen. Erik Boontjes is als nautisch adviseur van Waternet van meet af aan betrokken bij de uitbreidingsplannen, die onderdeel zijn van de vernieuwing van knooppunt De Nieuwe Meer. ‘De eerste vraag was: waar kunnen we een nieuwe brug bouwen?’ vertelt hij. ‘Nou, niet over de Nieuwe Meersluis. En ook niet over de Nieuwe Meer zelf.’ Boontjes wijst richting de zuidkant van de bedientoren. ‘Er komen heel wat zaken bij kijken. Zie je bijvoorbeeld die remmingwerken – de palen die uit het water komen om schepen te laten afremmen? Die moeten allemaal verplaatst worden. Zodra deze zuidelijke bedientoren gesloopt is, kunnen op deze plek nieuwe bruggen worden gebouwd. Er komt ook een brug aan de noordkant – daarvoor moet de noordelijke bedientoren wijken.’

Het Schinkelcomplex maakt onderdeel uit van de Staande Mastroute, een doorgaande vaarweg die van Zeeland via Amsterdam en het IJsselmeer naar Delfzijl in Groningen loopt. ‘Het openen van de bruggen behelst meer dan op een knopje drukken’, lacht Sieben. ‘De brug opent alleen ’s nachts, omdat je dit drukke deel van de A10 niet continu stil kunt leggen. De nachtdiensten draaien we altijd met zijn tweeën. Voor 23:00 uur moeten opgestelde schepen zich bij ons melden. Vervolgens hebben we contact met onder andere de treindienstleider en de verkeersleider van het GVB. Na middernacht openen we de brug, waarna de schepen de sluis in kunnen varen.’ Overigens zijn het niet alleen schepen, die Sieben en zijn team voorbij zien komen. ‘We hebben echt van alles gehad: superjachten, vliegtuigen op weg naar Aviodrome, het drijvende museum Ark van Noach, de verscheping van 200 ton goud van Amsterdam naar Haarlem. Tijdens Sail is het écht een drukte van jewelste: dan komt bijna heel het land door de sluis.’

Nadat we de toren weer afdalen lopen we nog even richting de nieuwe, tijdelijke bedienkeet. Dat valt nog niet mee: we manoeuvreren ons langs de smalle doorgang onder de rumoerige viaducten, waar een ijskoude wind ons in het gezicht snijdt en duivenpoep onder onze voetzolen plakt. ‘Dit loopje van en naar de toren gaan we missen als kiespijn’, grapt Boontjes, zelf ooit begonnen als brugbedienaar. ‘In een nacht loop je zo meerdere malen heen en weer, ook door de regen en vrieskou.’ Dan opent hij de deur van de tijdelijke bedienkeet naast het Nieuwe Meersluisgebouw. De keet vormt met zijn zes vierkante meter en vier gigantische beeldschermen een groot contrast met de bedientoren. ‘De bedienpanelen uit de toren zijn hier een-op-een gekopieerd’, wijst Boontjes. ‘Ze staan nu naast elkaar in plaats van verspreid over de toren, praktischer dus. Ook is de volgorde van bruggen op de schermen – van west naar oost, zoals je ook vanuit de toren kijkt – precies nagebootst. Ik ben ervan overtuigd dat bediening op afstand veiliger is dan lokaal.’

Technisch dienstverlener EQUANS heeft de werkzaamheden rond het verplaatsen van de bediening drie maanden eerder dan gepland afgerond. Daarmee is de weg vrijgemaakt voor TriAX, de bouwcombinatie die de verbreding van de A10 Zuid tussen knooppunt de Nieuwe Meer en afslag S108 gaat uitvoeren. Tot 2028 wordt de Schinkelbrug nog bediend vanuit de keet. Daarna verhuist de bediening op afstand naar de eerste verdieping van het Nieuwe Meersluisgebouw.