23 meter diep boren in de Brittenpassage

Vanaf eind augustus is Bouwcombinatie Nieuw-Zuid (Mobilis, Boskalis, Van Gelder) in ijltempo begonnen met het weghalen van in totaal 50.000 kuub zand onder de A10, metro- en treinsporen. De bouwers zijn intussen al een heel eind – maar graven is lang niet het enige wat ze onderdeks doen. Om de nieuwe Brittenpassage te kunnen ontgraven, zijn aan weerszijden van de passage heel veel damwanden en buispalen de grond in gebracht. Die zijn nodig om te voorkomen dat het zand tijdens het graven naar ‘binnen’ valt. Het aanbrengen was geen sinecure: de buispalen moeten zo’n 23 meter de grond in en de damwanden zo’n meter of 6, terwijl de hoogte in de passage momenteel maar een meter of 3 bedraagt. En toch is het gelukt. ‘In het laatste weekend van november hebben we succesvol de laatste damwanden ingetrild’, zegt Alexander Bor, werkvoorbereider bij Bouwcombinatie Nieuw-Zuid (BCNZ) trots. ‘Dat betekent dat we een nieuwe fase ingaan met ontgraven. Begin 2024 is de zuidelijke kant van de Brittenpassage op diepte.’

Aan weerszijden van de passage is vanaf de zuidkant tot aan metrospoor M1 (zie kaartje) een zogenaamde combiwand aangebracht. Dat is een gecombineerd systeem van stalen buispalen met damwandplanken, dat zwaarder kan worden belast dan een traditionele damwandconstructie. ‘We moesten zowel de palen als de damwanden in delen van 1,80 meter de grond in drukken. Daarna werd het volgende stuk er bovenop gelast, en zo door tot alles op diepte was.’ Een tijdrovende klus dus, en dan ben je er nog niet, legt Bor uit. ‘De combiwand mag niet naar voren klappen. Achter de damwand zit namelijk een laag grond, waarachter weer de landhoofden staan waarop de dakdelen van de Brittenpassage rusten. Deze grond mag niet inklinken – zetting noemen we dat. Om zetting te voorkomen moeten we de combiwand flink verstevigen, dat is waar we nu mee bezig zijn.’

Het verstevigen van de combiwanden gebeurt door het aanbrengen van zogenaamde groutankers. Dat zijn een soort zijwaartse funderingspalen, die in de buispaal worden geboord waarna een mengsel van water en cement (grout) in de grond eromheen wordt geïnjecteerd. Nadat het grout is uitgehard, kunnen de ankers worden aangespannen. Bor: ‘Over de lengte van de combiwanden brengen we twee rijen groutankers aan. Een rij op maaiveldniveau (daar waar de vloer van de passage straks komt), en een rij op 2 meter daarboven.’ De rij op 2 meter is inmiddels aangebracht én aangespannen. Dat geeft de wanden voldoende stevigheid om de rij ankers op maaiveldniveau in te boren. ‘Voor de kerst willen we deze ankers allemaal hebben aangebracht. In de kerstvakantie kunnen ze uitharden, waarna we het laatste deel van de zuidkant kunnen ontgraven.’

Hoe veel verder wordt er nog gegraven, nadat de laatste rij groutankers is aangespannen? ‘Zo’n anderhalve meter onder maaiveldniveau,’ zegt Bor. ‘Als we dat hebben bereikt, kunnen we vanaf daar funderingspalen voor de passage gaan boren.’ Op sommige plekken gaan de bouwers dieper: zo komt aan de kant van de Eduard van Beinumstraat een ondergrondse fietsparkeergarage, en wordt daar zo’n 3 meter onder maaiveldniveau afgegraven. Ook op andere plekken in de passage moet meer zand weg, bijvoorbeeld voor het bouwen van grote funderingspoeren die de kolommen van de passage zullen dragen.

Aan de noordkant loopt het met graven nog niet zo’n vaart. ‘We kunnen daar niet rucksichtslos naar beneden, omdat het meest noordelijke metrospoor nog op een kistdamconstructie ligt’, aldus Bor. Die kistdam bestaat uit damwanden aan weerszijden van het spoor, die onder het spoor door middel van grote ankers aan elkaar verbonden zijn. Zo blijft het spoor op zijn plek terwijl er wordt afgegraven. Bor: ‘De kistdamconstructie dankt zijn stabiliteit weer aan een steunberm, dus die moet voorlopig blijven liggen. In de zomer van 2024 gaan we de kistdam verwijderen, waarna we hier ook kunnen afgraven.’ Zodra de eerste damwand van de kistdam is getrokken, gebeurt er iets bijzonders. ‘Dan ontstaat de eerste doorgang van noord naar zuid. Op die dag moet ik erbij zijn. Ik wil dolgraag als eerste door de nieuwe Brittenpassage lopen.’